Η 19η Οκτωβρίου είναι η 292η ημέρα του έτους κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο και 293η σε δίσεκτα έτη. Καραντίνα επιβάλλεται στον Πειραιά προκειμένου να αποφευχθεί η είσοδος της επιδημίας χολέρας, που πλήττει τη γειτονική Τουρκία.
Το κρουαζιερόπλοιο «Στέλα Όσεαν» έδεσε στο λιμάνι του Πειραιά στις 19 Οκτωβρίου 1970. Όπως και σήμερα, έτσι και τότε, εν μέσω της Δικτατορίας, ο τουρισμός και η έλευση των ξένων ήταν πολύ μεγάλη υπόθεση, που υπό κανονικές συνθήκες θα αντιμετωπιζόταν με ενθουσιασμό και τυμπανοκρουσίες.
Μόνο που ανάμεσα στους επιβάτες του «Στέλα» βρίσκονταν 109 ανεμβολίαστοι. Όχι για κόβιντ, φυσικά, ο οποίος δεν υπήρχε τότε, αλλά για χολέρα.
Και αυτό, υπό κανονικές συνθήκες δεν θα ήταν πρόβλημα σε μια ευρωπαϊκή χώρα σαν την Ελλάδα. Εκτός αν υπήρχε επιδημία. Και υπήρχε. Και είχε φτάσει δίπλα μας.
Η επιδημία της χολέρας είχε ξεκινήσει το μακρύ της ταξίδι από την Ταϊλάνδη και τις Φιλιππίνες στα μέσα της δεκαετίας του ΄60. Βρίσκοντας πρόσφορο έδαφος στις κατά κανόνα άθλιες συνθήκες ζωής των πληθυσμών της νοτιοανατολικής και κεντρικής Ασίας, αρχίζει σταδιακά να θερίζει σε χώρες όπως το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και το Αφγανιστάν και σταδιακά μετακινείται προς δυσμάς, επιβεβαιώνοντας έτσι ότι όταν καίγεται το σπίτι του γείτονα, αργά ή γρήγορα θα «αρπάξει» και το δικό σου.
Το 1970, η χολέρα έχει εγκατασταθεί πλέον στη γειτονική Τουρκία και η Ευρώπη αρχίζει επιτέλους ν’ ανησυχεί. Μέσα σε λίγες εβδομάδες στην Τουρκία καταγράφονται περισσότερα από 2.000 περιστατικά και 150 επιβεβαιωμένοι θάνατοι.
Και αν για τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες είναι σχετικά εύκολο να προστατεύσουν τα σύνορά τους, για την Ελλάδα και την Κύπρο είναι εξαιρετικά δύσκολο, καθώς η μετακίνηση ανθρώπων από και προς την Τουρκία είναι διαρκής και με διάφορα μέσα.
Όταν έγινε γνωστή η εξάπλωση της επιδημίας στην Τουρκία, Ελλάδα και Κύπρος αρχίζουν μαζικούς εμβολιασμούς και σε εκείνην την περίπτωση δεν υπάρχει «όχι, δεν θέλω να κάνω εμβόλιο».
Η Κύπρος εμβολιάζει το 75% του γενικού πληθυσμού μέσα σε χρόνο ρεκόρ, αλλά ο φόβος παραμένει. «Η σύστασις του Υπουργείου Υγείας προς το κοινό, εις τα πλαίσια της εκστρατείας δια την εμπόδισιν της εισόδου της χολέρας εις Κύπρον», καλεί «το κοινόν όπως αποφεύγη τα θαλάσσια μπάνια εις περιοχάς πλησίον των λιμένων της νήσου», γράφουν οι εφημερίδες της εποχής, ενδεικτική της άγνοιας που υπήρχε για τις επιδημίες και την αντιμετώπισή τους.
Η Κύπρος απαγορεύει κάθε αεροπορική ή ατμοπλοϊκή συγκοινωνία με την Τουρκία και την είσοδο στη χώρα επισκεπτών από άλλες χώρες, εάν είχαν στο ενδιάμεσο επισκεφθεί την Τουρκία και δεν είχαν πιστοποιητικό έγκαιρου εμβολιασμού.
Οι κυπριακές Αρχές έκαναν μαζική καμπάνια για προληπτικούς εμβολιασμούς και στα «αντιχολερικά κέντρα» παρατηρήθηκε πράγματι συνωστισμός για πολλές μέρες.
Όπως και με τον κόβιντ, αδύναμος κρίκος αποδεικνύεται η Ιταλία, στην οποία σημειώνονται πολλά κρούσματα και όσοι έρχονταν από εκεί έπρεπε να έχουν πιστοποιητικό εμβολιασμού.
Στην Ελλάδα η εικόνα είναι παρόμοια: Με την εξάπλωση της επιδημίας, ένα εκατομμύριο πολίτες, κυρίως στις παραμεθόριες περιοχές, αλλά και αστυνομικοί, τελωνειακοί, υπάλληλοι λιμανιών και αεροδρομίων, εμβολιάζονται υποχρεωτικά.
Κλείνουμε τα χερσαία σύνορά μας με την Τουρκία στον Έβρο, διακόπτονται και τα ακτοπλοϊκά δρομολόγια, εντείνοντας παράλληλα τους ελέγχους στα αεροδρόμια.
Οι 109 ανεμβολίαστοι του «Στέλα» κατεβαίνουν από το πλοίο εν μέσω της κρουαζιέρας τους, εμβολιάζονται υποχρεωτικά και μεταφέρονται σε ένα ξενοδοχείο στο Παλιό Φάληρο, όπου θα παρέμεναν σε απόλυτη καραντίνα για επτά μέρες, μέχρις ότου δηλαδή θεωρηθούν ασφαλείς.
Φυσικά και σε εκείνην την περίπτωση υπήρξε διχογνωμία, αλλά και διαφορετική αντιμετώπιση από τα ΜΜΕ. Κάποιοι κινδυνολογούσαν ασυστόλως, κάποιοι άλλοι θεωρούσαν ότι η Ευρώπη (και άρα και η Ελλάδα ως μέρος της) για κάποιον μεταφυσικό λόγο δεν κινδύνευε…
Ο χειμώνας δεν εξαλείφει, φυσικά, από μόνος του καμία πανδημία, ούτε ο ΠΟΥ πέφτει τόσο εύκολα «έξω», ακόμη κι όταν ασκεί κριτική σε χώρες και κυβερνήσεις για κακή διαχείριση, όπως έγινε τότε αλλά και όχι μόνον τότε.
Η χολέρα τελικά δεν πέρασε επίσημα τότε τα σύνορά μας και ενώ κατάφερε να μπει στην Ευρώπη, ειδικά στην Ανατολική, στην Ελλάδα δεν υπήρξαν κρούσματα· ή τουλάχιστον δεν ανακοινώθηκαν.
Μέχρι σήμερα, η χολέρα επηρεάζει περίπου 3–5 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως και προκαλεί 29.000-130.000 θανάτους το χρόνο.
Το 2010 χαρακτηρίστηκε ως πανδημία.
Είναι σπάνια σε χώρες υψηλού εισοδήματος, ενώ οι περιοχές με συνεχή κίνδυνο ασθένειας περιλαμβάνουν την Αφρική και τη Νοτιοανατολική Ασία. Ο κίνδυνος θανάτου μεταξύ των προσβεβλημένων είναι συνήθως μικρότερος από 5% αλλά μπορεί να φτάσει και το 50%. Επτά μεγάλες εξάρσεις έχουν συμβεί τα τελευταία 200 χρόνια, προκαλώντας εκατομμύρια θανάτους.
Και δεν ξέρει από σύνορα.
