Είναι γνωστό ότι ένα μεγάλο ποσοστό των καταστροφικών δασικών και αγροδασικών πυρκαγιών των προηγούμενων ετών προέρχεται από εμπρησμό από πρόθεση, αλλά, δυστυχώς, ένα επίσης αξιοσέβαστο ποσοστό εξίσου καταστροφικών πυρκαγιών προέρχεται από αμέλεια.
Το συμπέρασμα αυτό τεκμηριώνεται από έρευνα για τα αίτια των δασικών πυρκαγιών στην Αχαΐα και στην Κεφαλονιά που πραγματοποιήθηκε από τον περιβαλλοντολόγο, ειδικό στις δασικές πυρκαγιές, δρα Μιλτιάδη Αθανασίου, εξωτερικό συνεργάτη του WWF Ελλάς.
Με αφορμή την εκστρατεία «Η φωτιά σε αφορά» που χρηματοδοτείται από το Πράσινο Ταμείο, το WWF Ελλάς προχώρησε σε ανάλυση των αιτιών των δασικών πυρκαγιών σε Αχαΐα και Κεφαλονιά, αξιοποιώντας δεδομένα που παραχωρήθηκαν από τη Διεύθυνση Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού (ΔΑΕΕ) του Πυροσβεστικού Σώματος για το χρονικό διάστημα από το 2000 έως και το 2016.
Όπως προέκυψε από την ανάλυση, το 48% των δασικών και αγροδασικών πυρκαγιών στην Αχαΐα ξεκίνησε από εμπρησμό από αμέλεια, σχεδόν το 30% ξεκίνησε από εμπρησμό από πρόθεση, περίπου το 2% από κεραυνούς (τα μόνα φυσικά αίτια) και το 20% από αίτια τα οποία είναι ανθρωπογενή μεν, άγνωστα δε.
Πιο συγκεκριμένα, από αμέλεια ξεκίνησε σχεδόν το 64% των δασικών και αγροδασικών πυρκαγιών στη Βιομηχανική Περιοχή (ΒΙΠΕ) της Πάτρας και το 52% των πυρκαγιών πέριξ της πόλης της Πάτρας.
Αλλά και στο Αίγιο, στην Κάτω Αχαΐα και στα Καλάβρυτα, τα ποσοστά αμέλειας είναι επίσης αρκετά υψηλά, περίπου 37%, 35% και 30% αντίστοιχα.
Για την Κεφαλονιά, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Από αμέλεια ξεκίνησε μόνο το 16% των δασικών και αγροδασικών πυρκαγιών, περίπου το 0,5% από κεραυνούς, άγνωστα εμφανίζονται να είναι τα αίτια για το 41% των περιπτώσεων και από εμπρησμό από πρόθεση ξεκίνησε σχεδόν το 43% των πυρκαγιών.
Άγνωστες αιτίες
Υψηλό ποσοστό άγνωστων αιτιών -όπως το προαναφερόμενο 41% για την Κεφαλονιά- μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να σχετίζεται και με κοινωνικούς παράγοντες ή και με μια -στην καλύτερη περίπτωση- εσωστρέφεια της τοπικής κοινωνίας ή με την άρνησή της να δηλώσει ό,τι γνωρίζει, αφήνοντας τους εκτός των τειχών να εικάζουν μόνο.
Επιπλέον, το υψηλό ποσοστό 43% του «εμπρησμού από πρόθεση» μπορεί να συνδέεται σ’ έναν βαθμό και με το ιδιοκτησιακό καθεστώς, με την έλλειψη δασικών χαρτών, με κοινωνικούς και οικονομικούς λόγους, με λόγους αντεκδίκησης, αναφέρεται στη μελέτη του WWF.
Υπάρχουν, όμως, και πολλά παραδείγματα δασικών πυρκαγιών οι οποίες ξεκίνησαν από αμέλεια, ήταν ιδιαίτερα καταστροφικές, ενώ κάποιες από αυτές προκάλεσαν ακόμη και θανάτους συνανθρώπων μας, σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και έμπειρων πυροσβεστών.
Οι περιπτώσεις των δυστυχημάτων που συνέβησαν στην Αρτέμιδα Ηλείας το 2007, στο Βαθύ Λακωνίας το 2011 και στη Σιδηρούντα της Χίου το 2016 είναι τρία τέτοια χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Και στις τρεις αυτές περιπτώσεις, τα αίτια έναρξης της πυρκαγιάς ανήκουν στην κατηγορία «εμπρησμός από αμέλεια».
Απροσεξία
Ο καθένας από εμάς μπορεί να γίνει εμπρηστής από αμέλεια αν μια ζεστή μέρα με ξηρή ατμόσφαιρα -ακόμη κι αν ο άνεμος δεν είναι ιδιαίτερα ισχυρός, πόσο μάλλον όταν είναι- αποφασίσει να κάψει κλαδιά ή να χρησιμοποιήσει μια ηλεκτροσυγκόλληση ή έναν ηλεκτρικό τροχό κοπής πάνω από ξερά χόρτα ή κοντά σε ξερά χόρτα ή αν αποφασίσει να ψήσει στην εξοχή ή αν δεν είναι προσεκτικός κατά το κάπνισμα των μελισσιών, κι όλα αυτά επειδή απλά θεωρεί ότι «ξέρει» ή επειδή θεωρεί ότι «δεν θα συμβεί σε αυτόν», επισημαίνεται.
Σε ό,τι αφορά τα αίτια, οι πυρκαγιές από αμέλεια ξεκινούν από το δίκτυο μέσης τάσης της ΔΕΗ, από μεγαλύτερους ή μικρότερους χώρους ανεξέλεγκτης διάθεσης αποβλήτων (ΧΑΔΑ), από κάψιμο κλαδιών κατά τις αγροτικές εργασίες, από μελισσοκομικές εργασίες, από σπινθήρες που προέρχονται από ηλεκτρικά εργαλεία όπως τροχοί κοπής, από τη στάθμευση αυτοκινήτων πάνω σε ξερά χόρτα, από συνανθρώπους μας που ψήνουν στο ύπαιθρο, από τρένα, από τσιγάρα που απορρίπτονται αναμμένα και από άλλα, πιο σπάνια, αίτια.
Θα μπορούσε να ήταν μια καλή χρονιά, αν…
Αν δεν υπήρχε αυτός ο μεγάλος αριθμός των ανθρώπινων θυμάτων, η φετινή χρονιά θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «καλή» σε ό,τι αφορά τις εκτάσεις που έχουν παραδοθεί στις φλόγες στη χώρα μας, αν και ακόμη η αντιπυρική περίοδος, που ξεκίνησε στις 2 Απριλίου, δεν έχει ολοκληρωθεί, καθώς λήγει στις 31 Οκτωβρίου.
Μέχρι στιγμής, συμπεριλαμβανομένων των δύο πυρκαγιών σε Κινέτα και Ν. Βουτζά – Μάτι, έχουν καεί περίπου 86.000 στρέμματα σε Αττική, Κορινθία, Κρήτη, Μαγνησία, Λάρισα και Εύβοια.
Είναι ενδεικτικό ότι το καλοκαίρι του 2017 κινήθηκε κοντά στον μέσο όρο της τελευταίας 10ετίας (2008 – 2017), που ανέρχεται σε 275.000 στρέμματα, αφήνοντας πίσω του περίπου 235.000 στρέμματα καμένων εκτάσεων.
Οι μεγαλύτερες φωτιές πέρσι σημειώθηκαν στα Κύθηρα κατακαίγοντας 29.630 στρέμματα, στον Καλάμο Αττικής (29.530), στην Ανατολική Μάνη Λακωνίας (23.690) και στη Ζάκυνθο (35.170), περιοχές που σήκωσαν και το μεγαλύτερο βάρος των καταστροφών.
Σε ό,τι αφορά τα περασμένα έτη, οι χειρότερες χρονιές με απώλειες – ρεκόρ σε δασικές εκτάσεις ήταν το 2012 με 472.603 στρέμματα, το 2009 με 405.314 και το 2016 με 365.869.
Δύο ήπιες χρονιές ήταν το 2010 και το 2015, που κάηκαν 136.421 και 135.214 στρέμματα αντίστοιχα.
Το 2017 καταγράφηκε ως μια τραγική χρονιά σε ό,τι αφορά τις καμένες εκτάσεις για ολόκληρα τα Βαλκάνια, με τις πρώτες πυρκαγιές να ξεκινούν τους ανοιξιάτικους μήνες και με καμένες εκτάσεις πολύ πάνω από τον μέσο όρο.
Μόνο στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη κάηκαν 971.076 στρέμματα, έναντι 162.660 του ετήσιου μέσου όρου.
